Trimschema Jan ten Hoeve

Stand mast:

(a = afstand steven tot de mast)
Stand mast gemeten vanuit voorsteven Mik-boten of overeenkomstige: 111 - 113 cm.
Juiste (mm) standen zijn mede afhankelijk van mast/tuig en romp/stuurman.
De zeiler moet dit zelf uitvinden door veel (proef) te varen t.w. wat is "neutraal" roergedrag.

Mast/tuig combinatie:
(b=mastbuiging in cm tov rechte lijn)
Gewenste kromming van mast is afhankelijk van de snit van het zeil en vice versa.
Nederlandse zeilen zijn met een kromming van 18 en 22 cm (b) gesneden.
Tuigen zijn boven veelal 15 graden flauwer gesneden, vandaar bij het doorzetten plooien onderin vanuit de mast.

Openen tuig:
Voorstag los.
Overloop naar binnen! (mast kan meer buigen)
(overloop alleen naar buiten in zeer extreme omstandigheden)
Cunninghamhole aan.
Zeillatten andersom.

Nadere verklaring overloop:
Als overloop naar buiten dan kan de mast niet recht naar achteren buigen, maar moet buigen over een zekere hoekverdraaiing, dus waar hij stijver is en/of een andere buigingshoek heeft. Denk aan de afstand top mast tot een achterlijkpunt op de giek (hoe meer naar buiten, hoe korter)
Dus: hoe boller het tuig, des te meer de overloop naar binnen gevaren moet worden.

Gewenste mastbuiging:
Kontrole verticale stand door de val als loodlijn te gebruiken (na vasttrimmen stagen) (c).
Stand van de top van de mast meten door het verschil in afstand tussen ongetrimde en aangetrokken stagen.
Hulplijntje (d) gebruiken met hierop afstanden van 38, 40, 42, 44 cm. De te hanteren afstand is afhankelijk van zeilmaker en type.

Maten (d):
Moritz tuigen: 44 cm.
Jama radiaal, Hagoort: 42 cm.
Jama radiale top: 40 cm.
Jama horizontaal, Hagoort vlak: 38 cm, (maat (a) naar 112 cm)

Aftrimmen stagen:
Kontrole op verticale stand mast c.q. valse zijbuiging door de val onderin bij de giek vast te zetten, aan te trekken en mast op zijwaartse buiging te controleren, eventueel herstellen door bakboordstag op te vieren en stuurboordstag an te halen of omgekeerd (cm kwestie).
Aftekening stagstanden: op schot (voorkant dubbelblok), op lijn (mits niet doorlopend systeem), of op de stag (boven dek).
Tips voor de "luie" zeiler:
Mast moet hoog buigen. Dit in verband met betere lozing bovendeel van het tuig ("wegwaaien"). De voortstuwende werking van het tuig ligt toch hoofdzakelik in het onderste gedeelte.

Zeiltrim, enige aanbevelingen en instructies:
(a) Achterlijk tot de zwarte band.
(b) Halshoek:
Naar voren (aan): bolling tuig naar boven,
nadeel: betekent meer hangen.
Naar achteren (lossen): bolling tuig naar achteren.
voordeel: loopt hoger.
(c) Cunninghamhole:
Naar beneden (aan): geeft drukverlies,
tuig wordt vlakker bovenin = noodmaatregel.
Overloop:
Bij bol tuig naar "binnen".
Bij vlak tuig naar "buiten" (zie hierboven).
Dit alles t.o.v. de ideale stand, te weten giek achterkant plm. boven snijlijn met buitenzijde achterdek.

Schootspanning:
"Eerste" schootspanning:
tuig aan tot weerstand wordt ondervonden (op de wal vast te stellen).
"Tweede" schootspanning:
aanbevolen stand.
merkteken plaatsen 20 resp. 40 cm naar boven (giek) vanaf grondblok. (20 cm bij 2 blokken, 40 cm bij 3 blokken)
(e): 20 cm respectievelijk 40 cm.

Trim roer:
Voorzijde blad: zo dicht mogelijk naar daaipunt,
voordeel: minder weerstand bij sturing = remnivellering.
Trim zwaard:
Onderwaterdeel zo groot mogelijk (nat wateroppervlak), bij de meeste nieuwe boten reeds door bouwer voorzien.
Ophalen zwaard bij indewindse rakken bij (niet houdbare) sterke wind:
heeft geen voordeel,
geeft verlijering,
geeft verplaatsing gewichtspunt naar boven.
Alleen voor "werkende" zeiler die bijvoorbeeld onder het veld door wil varen, middels optimaal hangen, snelheidsontwikkeling en daardoor driftbeperking.

Enige losse opmerkingen zeiltrim:
Meer doek voorin (achterlijk los > naar mast) betekent voor de wind "meer rollen".
Stand mastvoet onderin: verstelbaar mastspoor: mastbout dient zich 1 cm. achter het hart van de mast te bevinden.

Trimtips Roland Franzmann

Kleine trim- en praktijkschool voor aankomende O-jol sterren

Zorg voor een gezond, functioneel en competitief schip!.

1. Wanttrim:
Uitgangspunt voor alle triminstellingen: een loodrechte positie van de mast. Die stel je in met behulp van de dekklosjes, zorg ervoor dat er geen spanning op de stagen staat. Beleg nu de grootzeilval zodanig, dat het uiteinde precies tot aan de bovenkant van de onderste zwarte mastband reikt (onder lichte spanning). Nu loop je met de val naar de spiegel, en meet de afstand van het uiteinde van de val tot aan de bovenkant van de spiegel. Dit moet 134 tot 136 cm zijn. (weer onder lichte spanning)
Als de mastvoet verstelbaar is, moet je er op letten dat deze in het midden van de mastvoetrail staat. Als dat allemaal klopt dan staat je mast nu loodrecht! Mocht de mast op dekniveau nog wat speling hebben naar voren, omdat de klosjes het mastgat niet helemaal opvullen, dan is dat geen probleem. De mast buigt zo veel eleganter dan wanneer hij daar muurvast ingemetseld zit.
We proberen nu van de mast en het zeil een harmonische eenheid te maken. We beginnen ermee het zeil, van welk merk dan ook, op een droge ondergrond te leggen (grasveld, beton, sporthal).
Ligt het zeil goed, zet dan top- en halshoek vast, zodat het niet verschuift. Nu wordt de door de zeilmaker ingebouwde bocht in het voorlijk duidelijk zichtbaar. Leg een loodlijn tussen tophoek en halshoek en meet op twee meter boven de halshoek de horizontale afstand tot het voorlijk. Deze afstand verschilt wat per zeilmaker, maar ligt meestal rond de 12 cm.
We proberen nu met behulp van de zijwanten de mast op eenzelfde buigingsdiepte te brengen, op twee meter boven de giek. Gebruik hiervoor de grootzeilval als loodlijn.
Bij het meten stel je je op enig moment de vraag: "hoe weet ik of mijn zijwanten dezelfde spanning hebben?": Neem gewoon weer de grootzeilval en voer hem naar het punt waar een want uit het dek komt. Beleg hem. Nu loop je met de val naar de andere kant (want). Wanneer de val nu ook precies tot op het dek komt, weet je dat beide wanten dezelfde spanning hebben.
Dit is vanaf nu de beginstand voor elk aandewinds rak.

De meeste stuurlui wegen zo'n 75-85 kg. Vanaf 3 Bft. en hoger worden de problemen in het kruisrak steeds groter. De masttrim word nu steeds belangrijker. De lichtgewichtzeiler moet al snel, door wijzigen van de trim, druk uit het zeil zien te halen zodat de boot weer rechtop gezeild kan worden. Hij moet zijn "mastbuiginstallatie" aan het werk zetten.
Bij normale voorbuiging van de mast, dus bij het aanpassen van de mastbuiging aan de ronding van het voorlijk, vermindert de afstand van grootzeilval-uiteinde tot bovenkant spiegel van 136-134 cm. tot 100-95 cm. Bij meer wind is meer buiging nodig!. De voorbuiging voor een zeiler van 80 kg wordt op 85 cm. gezet. Nu opent het achterlijk zich, doordat doordat de masttop verder naar achteren buigt. De druk vermindert. Je kunt nu het zwaard ook 10 cm. omhoogtrekken en je boot meer rechtop varen. Als het nog meer poeiert op de piste: verklein de afstand tot 75 cm. Ziet er wreed uit, is ook wreed! Je zeilt nu op de "oerknalgrens". De keus is aan jou: boven de afgrond hangen of de wal opzoeken.
Al deze instellingen kun je voor de wedstrijd aan land voorbereiden, met de boot op de trailer. De benodigde wantinstellingen kun je met watervaste stift markeren, goed zichtbaar vanuit hangpositie.

2. Neerhaler:
De neerhaler van nu is niet meer dat dunne draadje van vroeger, dat je hoogstens als neerhouder kon betitelen. De neerhaler doet zijn naam eer aan en haalt echt "neer". Zijn functie is om op ruimere koersen, wanneer de grootschoot gevierd wordt, te verhinderen dat de giek omhoog komt (wanneer je giek omhoog komt, opent het achterlijk zo immens dat je geen voortstuwing meer hebt.)
Bij een lossere schoot en een aangetrokken neerhaler, blijft het profiel van het zeil en de voortstuwing intact. Het zeiloppervlak wordt hierdoor aan de achterkant bijna eenderde groter! Omdat de neerhouder meestal zo'n 32 keer vertraagd is, vinden veel mensen het leuk om hier een beetje aan te gaan rondtrekken. Het is ook imponerend, hoeveel oergeweld je daarmee vrijmaakt. De mast krom, het zeil helemaal vervormd. Ziet er gaaf uit maar het is waanzin! De neerhouder heeft in principe alleen de eerder genoemde functies te vervullen, niets meer dan dat. Dat kan via de 32-voudige vertraging, rustig met de hand aangetrokken. Al het andere is verkrachting.
Let op, heel belangrijk om zwaar hoofdletsel te vermijden: concentreer je op manoevres en geef van tevoren de neerhaler wat speling. Anders komt de giek 30-40 cm. boven het dek als een zeis overgevlogen.
Mocht je ooit de een of ander met een valhelm zien zeilen, dan heeft hij vast zijn giek ooit eens voor zijn knar gekregen (neerhaler vergeten, autsj!).
Verder moet je altijd voorkomen (als je die neerhaler toch vergeten was) dat de giek na de gijp aan lij de golven induikt. Vanaf 4 Bft. en weinig oefening wordt het namelijk zwemmen.
Mocht je tot dusver het idee hebben op het voordewindse rak tot de lijton lekker te kunnen uitrusten, dan zit je er goed naast. Omgeslagen O-jollen zie je alleen op deze koers, nooit in het kruisrak!

3. Schootvoering:
De positie van de traveller is altijd halverwege kielbalk en uiteinde van de overloop. Als je eens een paar meter hoogte mist voor de bovenboei en je wilt niet overstag gaan, dan kun je hem wat verder naar het midden trekken om eventjes te kunnen knijpen. Daarna weer terug, positie als hiervoor. Bij toenemende wind kun je de traveller centimeter voor centimeter naar buiten laten zakken.
De goede schootspanning heb je te pakken als de giek ongeveer evenwijdig boven het dek staat. Bij erg veel wind eventueel ook naar beneden wijzend. Verder altijd zoveel schootspanning, dat je zeil in het achterlijk druk heeft en voortstuwing kan opbouwen. Denk er altijd aan, je grootschoot is geen gashandle, doe altijd alles met gevoel.

Nou, zeil maar mooi, en altijd daar waar de wind vandaan komt.

Rolli

Aanvulling Robert Numan op bovenstaande

Over het algemeen klopt deze benadering van trimmen wel, bij ons meten we de afstand van boeg naar voorkant mast op dekhoogte (109-110,5) al naar gelang waar je bout onderin de mast zit.Voor een Hagoort zeil buigen we de mast op 40 cm t.o.v de spiegel (meten met de val). Dit geeft Hagoort ook op voor een mast met binnenpijp (tegenwoordig standaard). Verder voor-de-wind haast geen spanning op je neerhouder. Pas als het uit de hand gaat lopen wat meer spanning.De verstaging lij helemaal los en loef zo los dat de mast net heen en weer kan in de deksleuf. En wat betreft de overloop: "blijven pielen".

groeten, Robert.